Vào một ngày đẹp trời, nước Mỹ thức dậy và nhận được tin chấn động: Donald Trump đã chính thức tuyên bố tiếng Anh là ngôn ngữ quốc gia của Hoa Kỳ. Không còn sự mập mờ, không còn những tranh luận kéo dài hàng thế kỷ – giờ đây, nước Mỹ có một ngôn ngữ chính thức, và đó là English, folks!
Một nước Mỹ “không có” ngôn ngữ chính thức?
Trước khi Trump đưa ra quyết định lịch sử này, nhiều người sẽ bất ngờ khi biết rằng Mỹ chưa từng có ngôn ngữ chính thức ở cấp liên bang. Đúng vậy, dù tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến nhất (“dominant language” với hơn 78% dân số sử dụng), nhưng về mặt pháp lý, chính phủ Mỹ chưa bao giờ chính thức công nhận bất kỳ ngôn ngữ nào.
Thực tế, nhiều bang đã tự chọn ngôn ngữ chính thức của riêng họ, với hầu hết lựa chọn tiếng Anh. Tuy nhiên, có những bang như Hawaii, nơi tiếng Hawaii cũng được công nhận, hay New Mexico, nơi tiếng Tây Ban Nha có ảnh hưởng mạnh mẽ. Nhưng trên toàn quốc, Mỹ vẫn giữ chính sách “không ngôn ngữ chính thức” (“no official language policy”) để tôn trọng sự đa dạng văn hóa.
Cho đến khi Donald Trump xuất hiện…
Donald Trump và “America First” – Ngôn ngữ cũng phải có thứ tự
Ngay từ khi còn tại vị, Trump đã nhiều lần bày tỏ quan điểm rằng “nước Mỹ phải có một ngôn ngữ chung” (“a unifying language”). Trong các chiến dịch tranh cử của mình, ông từng tuyên bố:
“This is America. We speak English here.”
(“Đây là nước Mỹ. Chúng ta nói tiếng Anh ở đây.”)
Lập trường này không phải là mới. Đảng Cộng hòa từ lâu đã có nhiều nhân vật ủng hộ việc làm cho tiếng Anh trở thành ngôn ngữ chính thức, nhưng chưa ai thực sự làm được điều đó. Trump, với phong cách “tôi nói là tôi làm” (“straight to action”), quyết định đặt dấu chấm hết cho sự nhập nhằng này.
Hệ quả của quyết định này
Việc tiếng Anh trở thành ngôn ngữ quốc gia mang lại nhiều thay đổi lớn:
Giấy tờ chính phủ sẽ chỉ có tiếng Anh
Trước đây, nhiều tài liệu quan trọng như đơn xin việc, biểu mẫu nhập cư hay tài liệu thuế có tới hàng chục phiên bản ngôn ngữ. Nhưng bây giờ? Chỉ có English!
Những người nhập cư mới? Họ buộc phải học tiếng Anh nhanh hơn nếu muốn hòa nhập.
Các chương trình song ngữ bị ảnh hưởng
Một số bang như California có hệ thống giáo dục song ngữ rộng rãi, đặc biệt là tiếng Tây Ban Nha. Nhưng với luật mới, các trường công lập phải chuyển dần sang giảng dạy bằng tiếng Anh.
Điều này tạo ra sự phản đối từ nhiều cộng đồng “người thiểu số” (“minority groups”), nhất là người nói tiếng Tây Ban Nha, Quan Thoại và tiếng Việt.
Chương trình nhập cư trở nên khắc nghiệt hơn
Trump từng tuyên bố muốn người nhập cư phải biết tiếng Anh trước khi đến Mỹ.
Giờ đây, bài kiểm tra quốc tịch Mỹ có thể khó hơn, yêu cầu trình độ tiếng Anh cao hơn.
Cuộc chiến văn hóa bùng nổ
Các cộng đồng không nói tiếng Anh phản ứng mạnh mẽ.
Những người bảo thủ thì ủng hộ quyết định này, coi đây là cách “bảo vệ bản sắc Mỹ” (“preserving American identity”).
Còn các ngôn ngữ khác ở Mỹ thì sao?
Dù tiếng Anh chiếm ưu thế, nước Mỹ vẫn là một trong những quốc gia “đa ngôn ngữ” (“multilingual nation”) nhất thế giới. Dưới đây là một số ngôn ngữ đáng chú ý:
Tiếng Tây Ban Nha: Hơn 41 triệu người nói tiếng Tây Ban Nha tại Mỹ, chủ yếu ở California, Texas và Florida.
Tiếng Quan Thoại và Quảng Đông: Hơn 3,5 triệu người, tập trung ở New York và California.
Tiếng Tagalog: Có hơn 1,7 triệu người gốc Philippines sử dụng ngôn ngữ này.
Tiếng Việt: Khoảng 1,5 triệu người nói tiếng Việt, chủ yếu ở California và Texas.
Tiếng Pháp và Creole Haiti: Được sử dụng rộng rãi ở Louisiana và Florida.
Với quyết định của Trump, nhiều nhóm ngôn ngữ này lo ngại về sự mai một của “bản sắc văn hóa” (“cultural identity”).
Trump có đi quá xa không?
Với một chính sách gây tranh cãi như thế này, không có gì lạ khi nó bị phản đối kịch liệt. Nhiều tổ chức nhân quyền và cộng đồng nhập cư cho rằng quyết định này vi phạm tinh thần tự do và đa dạng của nước Mỹ (“freedom and diversity”).
Tuy nhiên, những người ủng hộ lại lập luận rằng một quốc gia cần một ngôn ngữ chung để thống nhất (“a single language for national unity”). Họ tin rằng việc hợp pháp hóa tiếng Anh sẽ giúp chính phủ vận hành hiệu quả hơn, giảm chi phí dịch thuật và giúp mọi người hòa nhập dễ dàng hơn.
Tóm lại, Trump đã thay đổi nước Mỹ như thế nào?
Dù đồng tình hay phản đối, không thể phủ nhận rằng Trump luôn biết cách gây bão (“master of controversy”). Việc tiếng Anh trở thành ngôn ngữ quốc gia có thể khiến nước Mỹ thay đổi mãi mãi, từ hệ thống giáo dục đến chính sách nhập cư.
Câu hỏi đặt ra bây giờ là: Liệu chính sách này có tồn tại lâu dài hay sẽ bị đảo ngược dưới những chính quyền tiếp theo? (“Will this policy stand the test of time?”) Thời gian sẽ trả lời. Nhưng có một điều chắc chắn – Donald Trump đã một lần nữa khắc tên mình vào lịch sử nước Mỹ (“etched his name in American history”).
Note:
Cụm “English, folks!” có thể hiểu là “Tiếng Anh đấy, mọi người ạ!” hoặc “Tiếng Anh thôi, các bạn!”.
“English”: Tiếng Anh
“folks”: Một cách nói thân mật, có nghĩa là “mọi người”, “các bạn”, “cả nhà”, thường được dùng trong giao tiếp thân thiện.
Cách dùng này mang sắc thái mạnh mẽ, nhấn mạnh rằng tiếng Anh đã chính thức được chọn, không còn tranh cãi gì nữa. Giống như kiểu Trump nói:
“Từ giờ chỉ có tiếng Anh thôi, rõ chưa?”
